Alihsansagmen

Gökçam Şivesi
--------------------------------------------------------------------------------
Aba :Abla, ve diğer anlamı çobanların giydiği kepenek, aba

Afat :Yaman,hareketli

Ağnayış:Anlayış

Ahmın :Hayvanların pisliği,ayni zamanda gübre

Alakise:Üçkağıtçı

Alenmek: Durmak, Dalga geçmek (Ağlenmek diye de söylenir) Eğlenmek, yerine göre fiil üç anlam taşıyor.

Arın : Alın

Arha :Arka

Armıt :Armut

Arhaç, ahraç : koyunları yatarak veya ayakta yan yana olusları

Asger :Asker

Aşşağ :Aşağı

Acicik :Azıcık

Ahıtmah :Akıtmak

Azap :Tarla ve tapanda calıştırıan mevsimlik insan

Avrat ağazlı:Hanımının herdediğini yapan

Ava : Baba

Ağa-Aaa : Baba

Ayak yolu:Tuvalet

Baartlah :Bağırtlak

Badal :Merdiven

Badı : Kaz

Badah : Kısa

Bahça :Bahçe

Bahışmak :Bakışmak

Bahraç : Bakraç

Barıt :Barut

Bazlama :Kalın yufka ekmeği,sac ekmeği

Barabar :Beraber

Baldırcan : Patlıcan

Berkitmek ekiştirmek

Bıdah : Budak

Birez :Biraz

Bişmek işmek

Boncuh: Boncuk

Buynuz :Boynuz

Bekmez ekmez

Beri :Bu taraf, Ötekinin karşıtı

Bereltme: Gözünü fazla açma, gözünü bereltme

Beyle :Böyle

Barmah armak

Bayahtan : Demin, Biraz önce

Boğez : Bu sefer, bu defa

Bibi : Hala

Bıldır :Geçen sene

Börttürmek,Börtletmek :Yiyecekleri kaynatarak pişirmek

Büzzük : Büzülmüş nokta, anüs çıkışı veya torba büzüğü

Çaal,çağel: Taşların öbek yapıldığı yığın

Çala : Abartılı benzeti ( Bir Çala : Biraz benzeme)

Çağrek :Çeyrek

Camız :Camiş,komüş ineği,Manda

Capcup :Elin ayağın dolanması

Çapıt : Bez,parça bez

Çorlu : Hastalıklı,bitmeyen çor

Cuvara :Sigara

Culuk :Hindi

Comart :Eli bol ,gönlü zengin

Coştar :Aklı bir karış havada

Çamır :Camur

Cebiş :Keçi yavrusu

Çec :Buğdayın samandan ayrılan sade hali

Çelpeşik:Eli ayağı karışan, aceleci

Çevlik : Kenari cevrilmis bahce,tarla,cevrik, Gökçamda tarla mevkii

Çenet : Birleşik yerlerin ana noktası,bacaklarını ayırımdaki şeyde de kullanılır

Çingan : Cingene

Cıncık :Misket

Cılh :Cılk,olgunlaşmamış yumurta

Cılbak :Çıplak

Cılga atika yol

Cıvıt,cıfıt : Cıvıtma,etsiz butsuz çelimsiz,

Ciğerli, Ciğersek : Bağlı, sevecen,içten sevgili

Çinik :Sekizbucuk litrelik ölcü birimi,Celik de denir

Cenderme :Jandarma

Cırnah :Cırnak,tırnak

Culuh : Hindi

Cücük :Civ civ

Çızıh :Cizik

Çıtlak : Mısır patlağı

Çimeklik : Banyo yapılan yer

Çimmek :Yıkanmak

Çorah :Çorak,çorak toprak

Çüt :Cifcinin topraği actığı, çift aracı

Çahıldah:Koyunların arkasında oluşan yuvarlak pislik karışımı, Çakildak
Çoynak:Çolak

Çöğdürmek : Sidiklemek, çömelerek yada oturur pozisyonda işemek

Çöndürmek : Ayakta işemek, yukarıdan aşağı bastırmak

Çimdirmek :yıkandırmak

Dağdirmek: Değdirmek

Daşşah : Taşak, testis

Daermen: Değirmen

Dammak : Damlamak,oraya düşmek

Dara :Tarti öncesi agırlık,Tara

Deynek :değnek( söylenirken,deyneağn de denir)

Döşürmek : Dilenmek

Döner :Toplu silah

Datlı :Tatlı

Diiy : Diyor

Dıhmah : Tıkmak

Diğnemek : Dinlemek

Dobah : Kısa boy,tombul

Dohunmak : Dokunmak

Dömelmek :Arkayı dışarıya çıkararak durmak

Dırnah :Tırnak

Dahım :Takım

Disginti :Tiksinti

Diğdirmek: İnce ince akıtmak

Dıhızımak:Sıkılmak, rahatsız olmak

Dıhmak : Doldurmak, basa basa doldurmak

Duz :Tuz

Düür :Bulgurun ufağı

Düen : Döven,düven

Düe : Düve,ineğin eke yavrusuna verilen ad

Düzülme: Dizilmek, Dizilme

Elleham : Herhalde,bildigim kadar

Ecik : Azıcık

Ebe : Anne anne, baba anne

Ebe : Doğum hemşiresi

Ehmal: ihmal eden,yavaş,sallapati

Eşme :Su cıkan kaynak yeri

Evlek : Kenari ekim için çevrilmis yer

Fosurgan : Uyanık çekingen anlamında

Firik :Kurumamış buğday başağı

Gapı :Kapı

Gabıh :Kabuk

Gahmah :Kalkmak

Gancıh : Dişi, Kancık

Garaltı :Karaltı

Gardaş :Kardeş

Garınca :Karınca

Garpız :Karpuz

Gavun :Kavun

Gavurma :Kavurma

Gazıh :Kazık

Gahırdah :Kahırdak,kuru,etsiz,deri ve kemik

Gııı :Kız,kız,kııız

Gısa :Kısa

Godek :Kısa boylu,Kısa

Golay :Kolay

Goğdurmak: Koşturmak,at ve eşeğin hızlandırılması

Gorhu : Korku

Govu :Gov yapan münafık

Goo gaybet :Başkası hakkında,lehte veya aleyhte konuşmak

Gozer :Elek, Gözer, Kalbur

Gubür :Ufak tefek kırıntı,çöp ve toz

Guduz :Kuduz

Gunü : Kıskançlık, Günülemek

Guva :Kova

Guvermek :Yesillenmek

Gurdalamah :Kurdalamak

Gücçük :Küçük

Gobel :Anadoluda yarenlik olarak arkadaşlar arasında söylenir,anasız babasız büyüyenlere denir

Godük :Ölçü olarak çinik'in üçte biri(?)

Goynek :Gömlek

Haala : Eski çevrimli tuvalet

Hahla : Hak edilen,pay

Haşıl : Kaynar suda hamurla pişirilerek elde edilen pişik, tere yağ veya pekmezle yenir.

Hamır :Hamur

Hamıt :Hayvanlarda boyuna takılan halka

Harlah :Baartlak,sesi kalın düzlemde olan,boğucu ses tonu

Hatın :Hatun,hanım

Hatıl :Oturmak için yapılan yer,makat yeri

Hırhız :Hırsız

Hırlı :Sorun çıkaran disiplinsiz

Hırtlah :Gırtlak

Heç :Hiç

Heeri : sitem olarak kelimenin tamlaması olarak, cümle içinde veya deyim olarak söylenen kelimedir. Gel oturah 'heeri' gibi.

Helke: Su taşımak için kullanılan su kabı

Hekaa :Hikaye

Herle Un çorbası

Herk :Tarlayı çiftle sürmek

Heeri :Her yerde onaylama olarak kullanılır. Şey gibi heeri, geliyingmi heeri, gibi

Heşlemek: Hiç etmek,bozmak,tadını kaçırmak

Horanta :Ev nüfusu, aile üyeleri

Horuz :Horoz

Horhut :Hortlak

Hüyük :Höyük

Hüşümlenmek: Titremek,ürkmek,üşümek

Hoyuk :Boyu yüksek,kaba

Irşat: Çirkin, şekilsiz

Irgatlık: Hasat, hasatta çalışma ve azaplık

Kaani :Kağnı

Katıh : Ayran, yenilen yiyeceğe ek yemek

Kenef : Tuvalet, Yüznumara

Kelik : Korunak,derme çatma gölgelik

Köp :Kağnının ana oluşumundaki orta bağlama.Öküz köpe sıçtı,denir.

Kopuh : Bireysel hareket eden, ipsiz sapsız

Köm : Hayvan barınak yeri

Köremez: Sütle yoğurtun karışımından elde edilen tat ve karışım.

Külleme :Ateşli külde pişirilen ekmek

Kurneç Koyunların kafalarını sokarak daire biçimindeki güneşten korunma şekli


Marıl :Marul
Mahana :Bahane

Mayıs : Aylardan birisi, Aynı zamanda hayvanların arkasında oluşan pisliğin yaptığı yağlanma

Mehesiz:geveze,uygun konuşmayan

Mıhlama ilav ve domatesle pişirilen melemen yemeği

Mındar : Mundar
Mırıh : Konuşacak lafı olmayan,morali bozuk olma hali,birde kurbağanin çıkardığı ses

Muştu : Haber vermek, ilk haberi ulaştıran, cu, eki ile olumsuzlaştırılabilir,muştucu gibi.

Norüyünğ : Ne yapıyorsun, Nasılsın

Nodul :Sivri çivi,ince uçlu metal,övendireye takılan ince metal

Pahla : Bakla, Taze ve kuru fasulye

Patlah atlak

Pambuh amuk

Palaz pandıraz: Kendini toparlayamadan

Parpı : Samar,deriye tükürme veya darp anlaminda

Pasahlı :Eli yüzü çok kirli kimse, temiz olmayan

Pelverde :Salça

Pendir eynir

Piloo ilav

Piriç irinç

Pinnek: Tavuk kümesi

Pıtık : Çok ince bulgur

Portahal ortakal

Potuh : Devenin yavrusu,potuk

Pöğrek :Boru

Pöreang öğreğin,Yari acık boru,kiremit toprağından boru

Pürçekli : Havuç,pürlü havuç

Pus : Sis

Reçber :Rençper,(Farsça) gündelikçi, çifçi

Sabın :Sabun

Sahınmah :Sakınmak

Sallı saplı :Gelişmiş vücut,elli kollu gösterişli

Sareyli :Yağlı hamurdan inceltilerek yapılan,kat kat olan çörek,yaglı ekmek

Sası :Yiyeceklerin doğal kokusunun değisimi,

Sansalat : Lüks düşkünü

Sapıh :Sapık dengesiz

Saya gezmek: Sonbahar ve kış arasında,evleri tek tek gezerek eğlence yapıp yiyecek ve içecek toplama

Seme :Saf kimse

Selbes :Serbest

Seflek : Saf, sefine

Şibermek: Azgınlık, uçnoktaya ulaşan olumsuzluk(yara şiberdi)

Sivişmek :Sıvışmak,kaçmak

Sıhılmah : Sıkılmak

Süduk :Sidik

Şefteli :Şeftali

Sümsük :Sağda solda gözü kalan,sallanıp duran

Sindi :Makas

Sin :mezar

Sinine sıçmak: mezarına......

Sini :Tepsi

Siyime :Çiş yapma

Şatafat :Gösteriş, abartı

Şo : O anlaminda,şuo,yada şooodiye söylenir,şu anlamindada kullanilir.

Şoraa :Şuraya, Oraya

Tavatır :Olgun,tavında

Tablama: Yufka ekmek,halka olarak orta boy yufka

Tapan :Tarlanın herkini düzeltmeye yarayan düzgeç,araç

Tavuh :Tavuk

Temek :Ahırda hava deliği,ya da hayvan gübresi atma deliği

Tevek :Bitki yapraklarının büyüğüne denir.Kabak teveği gibi.

Tohlu : Toklu, kuzunun büyüğü

Toplu : Silah, pencere anlaminda da kullanılır

Oh :Kağnı oku,yayda atılan ok

Oğmaç :Ekmeğin ufaltılarak kızartılması,yağlı,yumurtalı ve pekmezli çeşidi vardır.

Oendere:Övendire,Öküzlerin hareket etmesinde dürtme veya dokunmada kullanılan,ucu iğneli uzun sopa.

Ofba-ohba :Konuşkan, dillek,yüzeyselde olsa bilen

Oorsek : Hayvanın cinsel aktifliği, çok bögüren, Ögersek

Öhlez : Çelimsiz, bakımsız, kuvvetsiz kalmış

Öpçe : Konuşkan, herşeyi biliyorum zanneden

Ötürek- Ötürük: İshal veya sıvı dışkı

Uğuütmek:Üğütmek (ootmek de deniyor)

Ufra : Un,yufka ekmeğin acılırken veya pişirildikten sonraki dökülen unu

Vezzek :Elbise ve bezli kumaş dikimlerinde kumaşın bitimine veya gerekli yerlere konan lastikli, kalın bezli bağlantı bitişi,boğum yeri

Vığıltı : Uğultu

Yahın :Yakın

Yağlama: Düğünlerde çöreklerin tereyağ ile yağlanarak verilmesine yağlama denir.

Yal :undan yapılan sulandırma,hayvan yemeği

Yalah :Hiç durmadan ne bulursa yiyen, yemek irdelemeyen vb.

Yanıç :İçerisine peynir,yumurta ve diğerleri konarak yuvarlak dairenin yarısı yapilarak, pişirilen,yanmadan yenen ekmek.

Yambıl yumbul : Düzensiz, terazisiz,doğru olmayan

Yonmah_K :Taraf olmah ,onun lehinde olmak

Yoharı :Yukarı

Yeme sallama : Lezzetinde yemek yeme

Yerimek :Yürümek

Yellenmek :Osurmak, gaz bırakmak

Yozulmak : Ana çizgiden veya daireden uzaklaşmak, yada kuralların dışına çıkmak

Yüzünkuylu :Yüz üstü

Yılıh : Yan,yamuk ör:Yılık göz

Yıhıh : Yıkılmış,yıkık olan

Yunah : Yıkanılan yer, Yunak

Zahar- Zaar: Zahir, Açık, Kuşkusuz

Zelve :Öküzlerin basinin gecirilerek,kagniya baglandigi yer.

Zağar :Köpek; havlayan it

Burada iki fiil çekimi örneği ile Goğçam şivesini örneklemek istiyorum.

Gelmek;

Geliyim

Geliying

Geliyi

Geliyik

Geliyingiz

Geliler

Şeklinde çekilmektedir.

Olmak; Ayırmalı çekimi şöyle,

Ol-uy-um

Ol-uy-ung

Ol-uy-u

Ol-uy-uh

Ol-uy-nğuz

Ol-uy-lar

Geçmis zamanda, di li oluyor

Ol-u-y-dum

Ol-u-y-dun

Ol-u-y-du

Ol-u-y-du-h

Ol-u-y-du-n-ğ-uz

Ol-u-y-du-lar